Kısırlık tedavisinde aşılama (intrauterin inseminasyon – IUI), sperm hücrelerinin doğrudan rahim içine enjekte edilmesi işlemini ifade eder. Bu yöntem, sperm ve yumurta hücrelerinin birleşmesini kolaylaştırarak gebelik şansını artırmayı amaçlar. Kısırlık tedavisinde aşılama, özellikle sperm sayısının düşük olduğu durumlarda, servikal faktörlerin etkili olduğu durumlarda veya açıklanamayan kısırlık vakalarında tercih edilir.

Aşılama (IUI) Nasıl Yapılır?

1. Ön Hazırlık:

   • Aşılama öncesinde çiftlerin hem erkek hem de kadın sağlığı detaylı bir şekilde değerlendirilir. Kadının genel sağlık durumu, yumurtlama düzeni ve erkek partnerin sperm sağlığı incelenir.
   • Kadının hormon seviyeleri ve yumurtlama düzeni kontrol edilir. Gerekirse, yumurtlamayı uyarmak için ilaç tedavisi uygulanabilir.

2. Sperm Hazırlığı:

   • Erkek partnerden alınan sperm örneği laboratuvar ortamında işlenir. Sperm örneği, kötü kalite sperm hücrelerinden ayrıştırılarak, sağlıklı ve hareketli sperm hücreleri seçilir.
   • Bu işlem, sperm kalitesini artırarak rahme enjekte edilmeden önce sperm hücrelerinin konsantrasyonunu artırmayı amaçlar.

3. Aşılama İşlemi:

   • Kadının yumurtlama dönemine yakın bir zamanda, sperm örneği ince bir kateter aracılığıyla doğrudan rahim içine enjekte edilir. Bu işlem genellikle ağrısızdır ve jinekolojik muayene masasında yapılır.
   • İşlem sırasında rahim ağzının açılması ve spermlerin rahim içine verilmesi sağlanır. Bu, sperm hücrelerinin yumurtayla buluşmasını kolaylaştırır.

4. Sonrası:

   • Aşılama işleminden sonra hasta, genellikle birkaç dakika dinlenmek üzere gözlem altında tutulur. Ardından günlük aktivitelerine devam edebilir.
   • Gebelik testi genellikle aşılama işleminden yaklaşık 2 hafta sonra yapılır.

Aşılama (IUI) Ne Zaman Tercih Edilir?

1. Sperm Problemleri:

   • Sperm sayısının düşük olması (oligospermia), sperm hareketliliğinin azalması (astenospermia) veya sperm şeklinin anormal olması gibi durumlarda aşılama tercih edilebilir.

2. Servikal Faktörler:

   • Serviksin (rahim ağzı) sperm geçişine engel teşkil etmesi durumunda, sperm doğrudan rahme enjekte edilerek gebelik şansı artırılır.

3. Açıklanamayan Kısırlık:

   • Kısırlık nedeni belirli bir soruna dayanmayan, açıklanamayan kısırlık vakalarında aşılama yapılabilir.

4. Yumurtlama Problemleri:

   • Yumurtlama problemleri yaşayan kadınlarda, yumurtlamayı destekleyen ilaçlarla birlikte aşılama uygulaması yapılabilir.

5. Kısırlık Tedavi Sürecinin Başlangıcı:

   • Daha az invaziv ve düşük maliyetli bir yöntem olarak kısırlık tedavisinin ilk adımı olarak aşılama tercih edilebilir.

Aşılama (IUI) Başarı Oranı

• Başarı oranı, kadının yaşına, sperm kalitesine, yumurtlama düzenine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Genellikle her döngüde başarı oranı %10-20 civarındadır.
• Başarı oranı, genellikle 3-6 ay süren denemeler sonucunda değerlendirilir. Başarısızlık durumunda, tedaviye yardımcı olacak ek yöntemler veya alternatif tedavi seçenekleri değerlendirilir.

Aşılama (IUI) Riskleri ve Yan Etkileri

1. Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS):

   • Yumurtlama ilaçlarının aşırı uyarılmasına bağlı olarak oluşabilir. Bu durumda yumurtalıklar şişebilir ve karın ağrısı, bulantı gibi belirtiler görülebilir.

2. Enfeksiyon Riski:

   • Aşılama sırasında kullanılan kateter nedeniyle enfeksiyon riski olabilir, ancak bu risk genellikle düşüktür.

3. Kısıtlı Başarı:

   • Bazı durumlarda, aşılama işlemi tek başına yeterli olmayabilir ve ek tedavi yöntemleri gerekebilir.

4. Psikolojik Etkiler:

   • Kısırlık tedavisi süreci, çiftler üzerinde stres ve duygusal zorluklar yaratabilir. Destekleyici bir danışmanlık süreci bu açıdan faydalı olabilir.

Sonuç

Aşılama (IUI), kısırlık tedavisinde etkili bir yöntem olabilir, özellikle sperm ve yumurta arasında direkt bir temas sağlamak gerektiğinde. Başarı oranı çeşitli faktörlere bağlıdır ve genellikle birkaç deneme ile sonuçlar değerlendirilir. Kısırlık tedavisine yönelik aşılama işlemi, genellikle diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılabilir veya alternatif tedavi seçenekleriyle birlikte değerlendirilir. Aşılama öncesi ve sonrası süreçte, bir üreme sağlığı uzmanı ile sürekli bir takip ve danışmanlık süreci gereklidir.